آداب و رسوم چیلله گئجه‌سی در آذربایجان و شهرستان خوی
- شناسه خبر: 24279
- تاریخ و زمان ارسال: 30 آذر 1403 ساعت 12:47
به گزارش خبرنگار آژانس خبری تحلیلی “خبر خوی” چیلله گئجه‌سی یا شب یلدا یکی از مهم‌ترین جشن‌های سنتی در فرهنگ آذربایجان است که به طور ویژه در شهرستان خوی نیز گرامی داشته می‌شود. این شب که مصادف با طولانی‌ترین شب سال است، فرصتی برای گردهمایی خانواده‌ها و تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی محسوب می‌شود.
ریشه‌های تاریخی چیلله گئجه‌سی
واژه “چیلله” به مفهوم ورود به چهل‌روزه اول زمستان است. در فرهنگ آذربایجان، زمستان به دو بخش “بؤیوک چیلله” (چله بزرگ) و “کیچیک چیلله” (چله کوچک) تقسیم می‌شود. این مراسم در شب آغاز چله بزرگ برگزار می‌شود و نشانه‌ای از اتحاد و امید برای گذر از سرما و تاریکی است.
آداب و رسوم شهرستان خوی در این شب
۱. گردهمایی خانواده‌ها
در خوی، خانواده‌ها در چیلله گئجه‌سی در خانه بزرگ‌ترهای فامیل گرد هم می‌آیند. این مراسم فرصتی برای تجدید دیدار، گفتگو و ایجاد صمیمیت بیشتر بین اعضای خانواده است. احترام به بزرگ‌ترها و دعای خیر از مهم‌ترین ویژگی‌های این شب است.
۲. پذیرایی و خوراکی‌ها
سفره چیلله در خوی معمولاً با خوراکی‌های نمادین و متنوع آذین می‌شود. برخی از خوراکی‌های مرسوم شامل موارد زیر هستند:
هندوانه: نمادی از گرما و روشنایی که به امید زمستانی گرم خورده می‌شود.
انار: سمبل برکت و شادی.
آجیل و خشکبار: از جمله تخمه، گردو، بادام، و کشمش که نشان‌دهنده وفور نعمت هستند.
شیرینی‌های محلی: نظیر باقلوا، قرابیه، و حلوا که در خوی بسیار محبوب‌اند.
۳. موسیقی و شعرخوانی
خواندن اشعار فولکلور آذری، نظیر اشعار عاشیق‌ها، یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مراسم است. در خوی، معمولاً اشعار حماسی و عاشقانه با ساز عاشیقی نواخته می‌شود که به مراسم گرمایی خاص می‌بخشد.
۴. قصه‌گویی و حکایت‌خوانی
در شب چله، بزرگ‌ترها برای کودکان و جوانان قصه‌ها و حکایت‌های محلی تعریف می‌کنند. این قصه‌ها اغلب حاوی پیام‌های اخلاقی و درس‌های زندگی‌اند و به حفظ فرهنگ شفاهی منطقه کمک می‌کنند.
۵. فال‌گیری
یکی از آیین‌های جالب در خوی، فال حافظ‌خوانی یا فال‌های محلی است. این فال‌ها به نیت خوش‌یمنی برای سال پیش‌رو انجام می‌شود.
۶. بازی‌ها و سرگرمی‌ها
بازی‌های سنتی و محلی نیز بخش دیگری از این شب هستند. در برخی خانواده‌ها، بازی‌هایی نظیر “یومورتا دوْشمه‌سی” (رقابت شکستن تخم‌مرغ‌ها) برگزار می‌شود.
۷. خونچه بردن برای نوعروسان
در این شب، خانواده داماد برای تازه‌عروس‌ها سینی‌هایی به نام “خونچه” که شامل خوراکی‌های شب یلدا، شیرینی، هندوانه، آجیل و لباس است، به‌عنوان هدیه می‌برند.
معانی نمادین این شب
چیلله گئجه‌سی در فرهنگ مردم خوی نماد گذر از سختی و تاریکی به امید و روشنایی است. هندوانه و انار نماد زندگی و تازگی، قصه‌ها نشان‌دهنده تاریخ و فرهنگ، و موسیقی نشانی از روحیه سرزندگی مردم این منطقه هستند.
تحولات مدرن
با گذشت زمان، برخی از جنبه‌های این مراسم با تغییراتی همراه شده است. با این حال، مردم خوی همچنان تلاش می‌کنند این سنت را با اصالت و شور خاص خود زنده نگه دارند. حضور رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیز به اشاعه و حفظ این مراسم کمک کرده است.
چیلله گئجه‌سی در خوی، همانند دیگر نقاط آذربایجان، فرصتی است تا مردم با شادی و صمیمیت در کنار یکدیگر جمع شوند و آیینی کهن را پاس بدارند. این شب یادآور همدلی و امید به آینده‌ای روشن است.
انتهای متن / روح انگیز حسنلو
