علائم حساسیت دندان و روشهای پیشگیری از آن

به گزارش “خبرخوی” به نقل از سلامت نیوز، دنــدان عضوی است که به دلیل شرح وظایفش اگر دچار مشکل شود به راحتی می‌تواند زندگی طبیعی فرد را دچار اختلال کند. یکی از مشکلاتی که بسیاری از بیماران با آن دست به گریبان هستند حساسیت دندانی است. برای آشنایی بیشتر با این مشکل رایج پای صحبت‌های دکتر فرخ آصف‌زاده نشستیم.

دندان طبیعی حساس نیست

به گزارش سلامت نیوز ساختار یک دندان به‌طور طبیعی به گونه‌ای است که نسبت به برخی محرک‌های حفره دهان مثل شیرینی یا ترشی اصلا نباید واکنش نشان دهد و در مقابل برخی محرک‌ها مثل سرما یا گرما واکنش آن نباید شدید باشد. در خارجی‌ترین بخش تاج دندان ماده‌ای به نام مینا قرار دارد که سخت‌ترین بافت بدن است و اصلی‌ترین عامل در حفاظت از دندان در برابر محرک‌های محیطی محسوب می‌شود.

حساسیت دندانی چیست؟

حساسیت دندان زمانی اتفاق می‌افتد که دندان نسبت به محرک‌های حفره دهان واکنشی شدیدتر از حالت طبیعی از خود نشان دهد. مثلا اگر قبلا در برابر آب یخ دندان‌ها احساس سرما می‌کردند حالا با نوشیدن آب سرد معمولی هم دندان‌ها واکنش نشان داده و حساس‌تر از قبل می‌شوند. علل ایجاد حساسیت مختلف است و ممکن است به دلیل ساییدگی تاج یا طوق دندان، تحلیل لثه، جرمگیری عمیق یا پوسیدگی اتفاق افتاده باشد.

چرا دندان های من ناگهان حساس می شوند؟

به گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا، حساسیت دندان به دلیل پوسیدگی دندان، دندان ترک خورده، مینای دندان فرسوده، پرکردگی های فرسوده یا ریشه دندان که در نتیجه مسواک زدن تهاجمی دندان، تحلیل لثه یا بیماری پریودنتال (لثه) در معرض دید قرار می گیرد، ایجاد می شود.

آیا حساسیت دندان ها می توانند خود به خود از بین بروند؟

بله. در برخی موارد، حساسیت دندان به خودی خود از بین می رود – به خصوص اگر به دلیل یک روش دندانپزشکی اخیر، مانند پرکردن باشد. اگر حساسیت دندانی دارید که باقی می ماند و از بین نمی رود، با دندانپزشک صحبت کنید. ممکن است به مینا یا ریشه دندان هایتان آسیب رسیده باشد.

بد مسواک زدن، بلای جان دندان

مسواک زدن اصلی‌ترین عامل در حفظ سلامت دندان‌هاست اما اگر از این وسیله درست استفاده نشود، می‌تواند اثر تخریبی وحشتناکی روی دندان‌ها و لثه داشته باشد. بسیاری از مردم به تصور اینکه هرچه محکم‌تر مسواک بزنند، بهتر است، مسواک‌های سفت خریداری کرده و روزی ۵-۴ بار با حداکثر قدرت مسواک می‌زنند تا به خیال خودشان دندان‌ها تمیزتر شوند. برخی افراد هم به تصور اینکه با این کار دندان‌ها سفیدتر می‌شوند از خمیردندان‌های سفیدکننده استفاده کرده و با همین روش مسواک می‌زنند، در صورتی که با این کار به مرور زمان لثه نازک روی طوق دندان‌ها تحلیل رفته و طوق دندان‌ها ساییده می‌شوند؛ به نحوی که در ناحیه طوق دندان‌ها لثه از بین رفته و به نظر می‌رسد ارتفاع دندان اضافه شده است. درعین حال طوق دندان‌ها بر اثر شدت مسواک زدن از بین رفته و حالتی گود افتاده شبیه کاسه ایجاد می‌شود. به این ترتیب نه تنها زیبایی و سلامت دندان‌ها و لثه تامین نمی‌شود بلکه مشکل بزرگی به نام حساسیت دندانی هم اضافه می‌شود. در عین حال چون عامل اصلی رنگ سفید دندان ضخامت میناست با ساییده شدن زیاد، ضخامت مینا هم کم شده یا اینکه کاملا از بین می‌رود و به این ترتیب دندان نه‌تنها سفیدتر نشده بلکه زردتر هم می‌شود چون رنگ عاج که در زیر مینا قرار دارد، زرد است و با کم شدن ضخامت مینا رنگ آن واضح‌تر دیده می‌شود.

دندان قروچه مشکل زا

با افزایش سن، دندان‌ها هم کمابیش ساییده می‌شود؛ این موضوع به‌خصوص در افرادی دیده می‌شود که تماس دندان‌هایشان روی یکدیگر شدید باشد (مثلا افرادی که دندان قروچه دارند) یا کسانی که تعدادی از دندان‌هایشان را از دست داده‌اند و در نتیجه فشار بیشتری روی دندان‌های باقیمانده اعمال می‌شود. این ساییدگی‌ها بیشتر روی تاج دندان‌ها و اغلب در دندان‌های جلویی دیده می‌شود.

جرمگیری هم میتواند دندانها را حساس کند

وقتی روی دندان و زیر لثه جرم زیادی وجود داشته باشد لثه و استخوان نگهدارنده دندان دچار عفونت شده و بیمار باید تحت جرمگیری عمیق یا گاهی جراحی لثه قرار گیرد. در مواردی که جرم‌های زیر لثه‌ای خیلی سنگین و شدید باشد یکی از عوارض ناخواسته جرمگیری یا جراحی، حساس شدن دندان‌هاست، زیرا ناحیه طوق (که مینای بسیار نازکی دارد) و ریشه (که اصلا مینا ندارد) بعد از حذف جرم‌ها به‌طور مستقیم در معرض محرک‌های محیطی قرار می‌گیرد. البته حساسیت بعد از جرمگیری یا جراحی اغلب زودگذر است اما در موارد معدودی ممکن است این حساسیت ادامه داشته و باعث آزار بیمار شود.

پوسیدگی هم حساسیت می‌آورد

یکی دیگر از علل حساسیت دندان‌ها پوسیدگی است، یعنی به‌دلیل عدم رعایت بهداشت، مینای دندان در اثر فعالیت باکتری‌های دهان تخریب شده و با گسترش پوسیدگی به عاج محرک‌ها به‌طور مستقیم روی عاج دندان اعمال می‌شوند، بدین ترتیب دندان حساس می‌شود. در پوسیدگی دندانی اغلب شدت حساسیت بیشتر است و شدت آن معمولا به‌شدت پوسیدگی بستگی دارد. البته امکان دارد به رغم وجود یک پوسیدگی عمیق دندان هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد اما اگر قرار باشد یک دندان پوسیده دچار درد و حساسیت شود اغلب شدت این علائم با شدت پوسیدگی مرتبط است. معمولا دندانی که پوسیدگی عاجی دارد نسبت به محرک‌ها به‌خصوص سرما حساس است و در صورت مجاورت با چنین محرکی دچار دردی تیز و شدید می‌شود که با حذف تحریک (مثلا قورت دادن آب سرد) در مدت زمانی کمتر از۵۱ ثانیه برطرف می‌شود و معمولا می‌توان دندان دردناک را مشخص کرد. چنین دردهایی هشداری کاملا جدی هستند و بیمار باید به‌سرعت نسبت به درمان دندان مورد نظر اقدام کند وگرنه به دنبال پیشرفت پوسیدگی، پالپ دندان (بافت نرم مرکز دندان که حاوی عروق و اعصاب است) درگیر می‌شود. تا قبل از رسیدن به چنین مرحله‌ای، دندان اغلب با درمان‌های ساده ترمیمی دندانپزشکی قابل درمان است.

کسانی که ترشی می‌خورند

افرادی که علاقه زیادی به ترشی دارند به‌شدت در معرض خطر حساسیت دندانی هستند، به‌خصوص کسانی که لیموترش می‌جوند! زیرا اسید موجود در مواد ترش باعث از بین رفتن مینای بسیار نازک ناحیه طوق دندان شده و این ساییدگی شیمیایی زمینه‌ساز حساسیت دندان می‌شود.

برای اینکه دندان‌ها حساس نشوند

• آرام مسواک بزنید.
• از مسواک‌های نرم استفاده کنید.
• برای سفید شدن دندان‌ها و استفاده از خمیردندان‌های سفیدکننده با دندانپزشک خود مشورت کنید.
• برای پیشگیری از پوسیدگی، نخ دندان فراموش نشود.
• زیاد ترشی مصرف نکنید به ویژه لیموترش گاز نزنید.
• اگر دندان قروچه دارید حتما برای درمان آن به دندانپزشک مراجعه کنید.
• اگر دندانی از دست داده‌اید هر چه سریع‌تر نسبت به جایگزین کردن آن اقدام کنید.
• هر ۶ ماه یک‌بار به دندانپزشک مراجعه کنید تا اگر نیاز به درمان‌های ترمیمی یا جرمگیری وجود دارد در مراحل اولیه انجام شود نه اینکه بیماری پیشرفت کرده و به تخریب دندان، لثه و استخوان منتهی شود.

از دندانهایتان حساسیت زدایی کنید

اگر حساسیت دندان به دلیل ساییدگی طوق دندان ایجاد شده باشد (به‌دلیل بد مسواک زدن یا مصرف زیاد مواد ترش) در موارد پیشرفته باید با درمان‌ ترمیمی ناحیه ساییده را ترمیم کرد. به این ترتیب حساسیت به‌شدت کاهش می‌یابد یا کاملا از بین می‌رود. این ترمیم عمدتا با کمک مواد هم‌رنگ دندان (کامپوزیت‌ها) صورت می‌گیرد. اگر هم ساییدگی طوق خیلی ناچیز باشد یا حساسیت به دلیل تحلیل لثه و عریان شدن ریشه دندان‌ها اتفاق افتاده باشد بهترین راه استفاده از یک خمیردندان ضدحساسیت یا درمان‌های ضدحساسیتی در مطب است که بنابر تشخیص دندانپزشک انجام می‌شود. اگر تحلیل لثه‌ها خیلی شدید باشد گاهی استفاده از روش‌های جراحی برای پیوند لثه ضروری است. به این ترتیب در عین حل مشکل لثه حساسیت دندان‌ها هم برطرف می‌شود. اگر سایش تاج یا لبه برنده دندان‌ها عامل ایجاد حساسیت باشد، ممکن است نتوان به سادگی محل ساییده شده را ترمیم کرد چون معمولا در این حالت اعمال نیروهای شدید جویدن عامل سایش دندان‌هاست و ممکن است ترمیم دچار شکستگی شود.

اگر هم سایش خیلی شدید نباشد، می‌توان از درمان‌های ضدحساسیت در مطب یا از خمیردندان کمک گرفت. اگر هم مشکل به دلیل پوسیدگی دندان ایجاد شده باید هرچه سریع‌تر دندان پوسیده ترمیم شود تا از پیشرفت پوسیدگی و عوارض بعدی پیشگیری شود. در موارد بسیار نادری بدون وجود هیچ مشکلی دندان حساس است. در این شرایط هم به‌کارگیری درمان‌های ضدحساسیتی در مطب یا تجویز خمیردندان ضدحساسیت راهگشا خواهد بود.

انتهای متن/