به هزار و یک دلیل باید آتابای را تماشا کرد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی “خبر خوی“، هفته گذشته هم‌زمان با شروع اکران فیلم AtaBay “آتابای” در سراسر کشور، نیکی کریمی کارگردان فیلم و بازیگران تورک‌زبان این فیلم در سینماهای تبریز حاضر شده و با استقبال جمعیت کثیری از مردم این شهر که برای دیدن فیلم به سینماها آمده و سانس‌های سینما را به ۱۴ سانس فوق‌العاده رسانده بودند، مواجه شدند.

یوسفعلی دریادل، آتش‌ تقی‌پور، دانیال نوروش و معصومه ربانی‌نیا بازیگران تورک زبان این فیلم هستند که در کنار نیکی کریمی کارگردان آتابای در این مراسم حاضر شدند و با استقبال شدید علاقه مندان مواجه گشتند.

از بازیگران این فیلم می‌توان به هادی حجازی‌فر، سحر دولتشاهی، جواد عزتی، دانیال نوروش، یوسفعلی دریادل، مه‌لقا می‌نوش، معصومه ربانی‌نیا و میرمجید حسینی اشاره کرد.

حسین‌ علیزاده نیز موسیقی متن فیلم را ساخته و هادی حجازی‌فر نویسندگی آن را برعهده داشته است.

 

▪️فیلمساز از مخاطب می‌خواهد در یک تجربه دشوار زندگی یک شخصیت همراه شود!

 

فیلم با شمردن اعداد آغاز می‌شود که بعد می‌فهمیم انتظاری برای مرگ است… تمام وقایع – گویی در یک دایره بسته – به همین نقطه باز می‌گردند و فیلم با همین شمارش اعداد به پایان می‌رسد، بی آنکه بخواهد به شعار و پایان خوش بیامیزد و به تماشاگر امیدهای واهی معمول را وعده دهد.

فیلم، تلخ آغاز می‌شود و تلخ هم به پایان می‌رسد و فیلمساز خیال باج دادن به تماشاگر برای همراهی با فیلمش را ندارد، برعکس از او می‌خواهد در یک تجربه دشوار زیستن و مشکلات لاینحل یک شخصیت همراه شود، رنج بکشد و در صحنه تلخ پایانی شاید با او اشک هم بریزد!

هادی حجازی فر نیز در این خصوص گفت: یک واقعیت راجع به ادبیات تورک وجود دارد و آن، روح مشترکی در ادبیات آنهاست، به طوری که این قصه هر جایی اجازه می‌داد یا نیکی کریمی جواب مثبت به اضافه شدن شخصیت‌ها می‌داد آن کار را انجام دادیم.

وی افزود: واقعیت این است که شاید دوست نداشته باشیم بخشی از واقعیت‌ها را قبول کنیم اما این واقعیت‌ها وجود دارد، به طوری که ما از شخصیت‌های واقعی برای این فیلم استفاده کردیم و باید این شخصیت‌ها برای مخاطب ملموس باشد، کریمی می‌خواست که سیاه‌نمایی در فیلم نباشد و هر چه از این شعر بیرون می‌زد حذف می‌کرد!

حجازی فر اضافه کرد: هر مشکلی به لهجه مربوط می‌شود پای من در میان است چرا که من لهجه گردان فیلم بودم، در فیلم آتابای تمام قد جلوی جواد عزتی می‌ایستم چرا که وی در حالی که تورکی بلد نبود توانست این زبان را به خوبی حرف بزند او برای یادگیری به شهر رفت تا بتواند تورکی را در فیلم درست حرف بزند!

 

▪️زبان تورکی مشکلی در برقراری ارتباط مخاطب با فیلم آتابای ایجاد نمی کند!

 

داستان فیلم آتابای درباره مردی میانسال به نام کاظم است که در روستای پیرکندی شهرستان خوی در آذربایجان غربی زندگی می‌کند.

او که دانشجوی معماری دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بوده، پس از یک شکست عاطفی از دانشگاه انصراف داده و به زادگاه خودش برگشته‌ است.

خواهرش در جوانی خودسوزی کرده‌ و پس از آن مسئولیت سرپرستی و تربیت پسر خواهرش با اوست، حالا آیدین به سن نوجوانی رسیده و او خود را در تربیت او ناتوان می‌بیند و با این حال به شدت به او علاقمند است.

از سوی دیگر رابطه او با دوست قدیمی‌اش به نام یحیی دچار چالش شده‌است، در این میان حضور دو خواهر که آتابای کار ساخت ویلا برای پدر آن‌ها را به عهده دارد شرایط تازه‌ای را رقم می‌زند و او به سیما دختر بزرگ خانواده علاقه‌مند می‌شود، اما در بیان این علاقه به او تردید دارد و سرانجام این عشق را باید در پرده سینما تماشا نمود!

فیلم در روستایی در شهرستان خوی جلوی دوربین رفته، بنابراین تقریباً همه شخصیت‌های آن به استثنای خانواده‌ای که از تهران آمده‌اند به زبان تورکی صحبت می‌کنند و ترجمه دیالوگ‌ها زیرنویس می‌شود.

با وجود این، مخاطب به خوبی با فیلم، کاراکترها و فضای آن همراه می‌شود و زبان تورکی که اصلاً لازمه فیلم بوده مشکلی در برقراری ارتباط مخاطب با فیلم ایجاد نمی‌کند.

تنوع جغرافیایی و تنوع گویش‌ ها اتفاق خوبی است که کمتر در سینما شاهد آن هستیم و «آتابای» و «پوست» که آن نیز به زبان تورکی ساخته شده و اکنون روی پرده سینماست، جزو استثناها به حساب می‌آیند.

«آتابای» از حضور آهنگ ساز کارکشته‌ و خوش سابقه‌ای مانند حسین علیزاده بهره برده است به طوری که موسیقی در این فیلم زیاد شنیده نمی‌شود، اما در همان لحظات کوتاه به موقع به کمک فیلم می‌آید و کاملاً با جهان فیلم تناسب دارد.

 

▪️آتابای فیلمی متأثر از سینمای بیلگه جیلان و دیگر سینماگران برجسته ترکیه است

 

آتابای ساخته نیکی کریمی تجربه تازه‌ای در سینمای ایران است که نه به سینمای بدنه ایران ارتباطی دارد و نه به سینمای هنری آن؛ بلکه برعکس، فیلمی متأثر از سینمای نوری بیلگه جیلان و دیگر سینماگران برجسته این سال‌های ترکیه نظیر امین آلپر است.

در کنار زبان تورکی فیلم که در ادامه فیلم‌ هایی چون «خانه» و «پوست» که به زبان تورکی آذربایجانی در سینمای ایران ساخته شده‌اند، فیلم در مضمون و ساختار و همین‌ طور تصویربرداری آشکارا ادای دِینی به فیلم‌هایی همچون «روزی روزگاری در آناتولی» و «خواب زمستانی» ساخته‌ های نوری بیلگه جیلان و همین‌طور «آن سوی تپه‌ها» و «داستان سه خواهر» ساخته امین آلپر که کریمی ابایی از آن ندارد.

کریمی در عین حال، داستانش را با فضایی ایرانی می‌آمیزد و اساساً محور روستایی – شهری را به‌ عنوان موتور محرکی به کار می‌گیرد که در جامعه ایران مضمونی آشناست!

اما کریمی از مضمونش آشنایی‌ زدایی می‌کند به طوری که شخصیت اصلی او، آتابای یا همان کاظم، مردی است که شهر را در پی یک شکست عشقی مربوط به روستایی بودن رها کرده و به روستایش بازگشته؛ جایی که گذشته سایه سنگینش را بر آن گسترده و همه روابط و شخصیت‌ها را در چنبر خود گرفته است!

 

▪️نباید تمام فیلم‌ های تولید سینمای ایران حتماً به زبان فارسی ساخته شود!

 

تهیه‌ کننده و کارگردان آتابای درباره نزدیک بودن فیلم به آثار یک کارگردان ترکیه گفت: یک سری کارگردان ها هستند که کارهای یکدیگر را دوست دارند، این فیلمساز تورک را سال‌هاست می‌شناسم و کارهای یکدیگر را دوست داریم.

نیکی کریمی افزود: فصل نان نوشته درویشیان یکی از قصه‌های دوران نوجوانی من است که خوانده و آن را دوست داشتم، این داستان ذهن من را مشغول کرده بود، زمانی که تصمیم گرفتم این فیلم را بسازم آقای درویشیان را پیدا کردیم و از وی اجازه گرفتیم.

وی ادامه داد: آقای حجازی‌فر هم با من هم‌ سلیقه بود، البته بارها با هم دعوا کردیم تا بتوانیم فیلم خوبی را بسازیم زیرا من به استوری بوک اعتقاد ندارم و روح فیلم برای من مهم است و دوست ندارم از طریق استوری بوک فیلم را پیش بروم.

کریمی اضافه کرد: ازدواج دختران در سن پایین در نقاط مختلف کشور وجود دارد و بعد از ازدواج نمی‌توانند به درس خواندن ادامه دهند اما ضد این قضیه واقعی، جیران در این فیلم است او به دنبال خواسته‌های خود بوده و اینها، نسل جدید جامعه هستند.

او تاکید کرد: چیزی به عنوان بازیگردانی وجود نداشت، مهم این بود که نابازیگران بازی کنند و بازیگران شناخته شده بازی نکنند، آقای حجازی فر زحمت زیادی برای تمرین با بازیگران تورک انجام داد لذا معتقدم روح فیلم از هر چیزی مهم‌تر است و اتفاق شکل گیری روح فیلم هنگام فیلمبرداری شکل گیرد، این فیلم فیلم زندگی است!

کریمی توضیح داد: بعد از دیدن ایستاده در غبار از دوستان پرسیدم این شخصیت کیست و بعد با حجازی فر آشنا شدم و با هم در چند پروژه کار کردیم، در نهایت به او گفتم که بازی تو مانند یک هوای تازه برای سینما است. حجازی فر بازی روانی دارد و هنوز با ژست‌های سینماگران آشنا نشده است.

وی در خاتمه اظهار کرد: در زمینه ساخت فیلم‌ هایی با ادبیات و زبان‌های مختلف کشور کم کاری کرده‌ایم و نباید زبان فیلم‌های سینمای ایران حتماً فارسی باشد و به زبان‌های مختلف کشور نیز فیلم ساخته شود!

 

انتهای متن /شهرام صادق زاده